Super Thinking: The Big Book of Mental Models

Cụ Charlie Munger đã nói rất nhiều về tầm quan trọng của các mô hình tư duy (mental models) và tin chắc rằng các mô hình tư duy là những công cụ giúp chúng ta thành công trong sự nghiệp và cuộc sống. Cụ nói: "Bạn cũng sẽ xoay sở tốt trên thị trường chứng khoán nếu am hiểu 80 hoặc 90 mô hình tư duy, về thống kê, về kinh doanh, về kinh tế học, về con người...Đó là cách tôi đã nghĩ về thế giới. Nó đã cho tôi rất nhiều thành công".

Theo cụ, những mô hình tư duy quan trọng như "Loại trừ lỗi tương tự" (Similarity Errors) giúp chúng ta tránh sa vào những lỗi tương tự trong quá khứ. "Hiệu ứng nguồn gốc" (Halo Effect) giúp nhận ra rằng chúng ta thường đánh giá quá cao một người chỉ vì những điểm mạnh của họ, dẫn đến quyết định sai lầm.
Munger cho rằng khi hiểu rõ và vận dụng thành thạo các mô hình tư duy, chúng ta sẽ trở nên khôn ngoan hơn, có khả năng phán đoán và ra quyết định tốt hơn. Đây chính là cách mà ông và Buffett đã áp dụng để xây dựng nên thành công của Berkshire Hathaway.

Với những ai muốn đào sâu về mental models thì không nên bỏ qua 𝙎𝙪𝙥𝙚𝙧 𝙏𝙝𝙞𝙣𝙠𝙞𝙣𝙜, một trong những cuốn sách đầy đủ và chi tiết nhất về chủ đề này! Sách vạch ra 60 mô hình tư duy, mỗi mô hình được giải thích cặn kẽ bằng văn phong đơn giản, dễ hiểu. Tác giả đưa ra nhiều ví dụ minh họa trong cuộc sống và kinh doanh để độc giả dễ áp dụng. Sau mỗi chương là bài tập thực hành giúp độc giả nắm vững những bài học kinh nghiệm từ các mô hình.
Một số mô hình quan trọng được đề cập trong cuốn sách như:

- Confirmation Bias: Xu hướng tìm kiếm và tin vào những thông tin phù hợp với niềm tin hiện tại của chúng ta. Điều này khiến chúng ta bỏ qua các luận điểm trái ngược và đưa ra quyết định sai lầm.
- Sunk Cost Fallacy: Xu hướng tiếp tục đầu tư thời gian, công sức hoặc tiền bạc vào một dự án đã thất bại chỉ vì những gì đã bỏ ra. Điều này dẫn đến lãng phí thêm nhiều nguồn lực.
- Opportunity Cost: Chi phí cơ hội của một quyết định là giá trị của những lựa chọn bị bỏ qua. Chúng ta cần xem xét chi phí cơ hội khi đưa ra quyết định để tránh hối tiếc sau này.
- Proxy: Sử dụng một thông tin dễ quan sát để rút ra kết luận về một thông tin khó quan sát hơn. Proxies có thể hữu ích nhưng cũng dễ dẫn đến sai lầm.
- Anchoring Bias: Xu hướng dựa vào một thông tin cố định ban đầu (neo) khi đưa ra ước tính hoặc quyết định, thậm chí khi thông tin đó không liên quan. Điều này khiến chúng ta bị ảnh hưởng quá mức bởi các neo và đưa ra ước tính sai lệch.
- Availability Heuristic: Xu hướng đánh giá tần suất hoặc khả năng xảy ra một sự kiện dựa trên việc bạn có thể nhớ được dễ dàng hay không. Điều này có thể dẫn đến sai lệch.
- Loss Aversion: Xu hướng ngại mất mát nhiều hơn sự hưng phấn trước khi có được cùng một thứ. Điều này khiến chúng ta cảm thấy đau đớn gấp hai lần khi mất mát so với niềm vui khi được thưởng.
- Survivorship Bias: Xu hướng tập trung quá nhiều vào những sự thành công nhưng bỏ qua những thất bại, khiến đánh giá về một quy trình hoặc sự việc bị méo mó. Chúng ta cần xem xét cả hai mặt thành công lẫn thất bại để đưa ra phán đoán chính xác.
- Mental Accounting: Xu hướng phân loại, đánh giá và quản lý các khoản thu chi, rủi ro và lợi nhuận theo cách không hợp lý. Điều này dẫn đến sai lầm trong quản lý tài chính và quyết định đầu tư.
- Social Proof: Xu hướng chấp nhận hành vi của người khác làm đúng để xác định hành vi của chính mình. Điều này có thể dẫn chúng ta đi theo đám đông và hành động sai trái. Chúng ta nên suy nghĩ độc lập và không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi người khác.
- Scarcity Bias: Xu hướng đánh giá một thứ cao hơn chỉ vì nó hiếm có. Điều này khiến chúng ta có thể mua những thứ không cần thiết chỉ vì sợ thiếu hụt sau này.
Với cách trình bày dễ hiểu, cuốn sách đã cung cấp một nền tảng vững chắc về các kỹ năng mà mỗi người cần trang bị trong thế kỷ 21!